Ρύθμιση αθέμιτων εμπορικών πρακτικών

Άρθρο της Θεοδώρας Τζάκρη

Ρύθμιση των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών που εφαρμόζονται από τους επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα ανακοινωθεί το επόμενο διάστημα. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ξεκινήσει μια μεγάλη συζήτηση για τη ρύθμιση/νομοθέτηση των Αθέμιτων Εμπορικών Πρακτικών (ΑΘΕΠ) στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων. Η ρύθμιση αυτή θα αφορά στην υιοθέτηση κανόνων που πρέπει να γίνονται σεβαστοί ανάμεσα στους επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται εντός της εφοδιαστικής αλυσίδας, στο λεγόμενο δηλαδή b2b (business2business) επίπεδο. Πρόκειται για ρυθμίσεις που θα αφορούν κυρίως στην προστασία των αγροτών, έναντι των ισχυρών επαγγελματικών φορέων που δραστηριοποιούνται στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων.

Οι  ΑΘΕΠ θεωρείται ότι αποτελούν εμπόδιο για την ανάπτυξη και εύρυθμη λειτουργία της αγοράς και επιφέρουν σοβαρή διαταραχή της σωστής λειτουργίας της, με αρνητικές συνέπειες για ορισμένες κατηγορίες επαγγελματιών που συμμετέχουν στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων.

Επίσης έχουν αναγνωριστεί ως η βασική αιτία των προβλημάτων που βιώνει ο αγρότης στο εμπορικό μέρος διαχείρισης της παραγωγής του.

Πρακτικές όπως οι παρακάτω επιδεινώνουν ακόμη περισσότερο τη δύσκολη θέση των αγροτών οι οποίοι έχουν αναγνωριστεί ως ο αδύναμος κρίκος αυτής της αλυσίδας:

• καθυστερήσεις πληρωμών ή μη πληρωμή,
• μονομερείς ή αναδρομικές αλλαγές των όρων της σύμβασης,
• άρνηση σύναψης γραπτής σύμβασης,
• αιφνίδια και αδικαιολόγητη καταγγελία της σύμβασης,
• αθέμιτη μεταβίβαση εμπορικού κινδύνου,
• χρεώσεις για εικονικές υπηρεσίες,
• μεταβίβαση του κόστους μεταφοράς και αποθήκευσης στους προμηθευτές,
• αναγκαστική συμμετοχή σε προσφορές προϊόντων, χρέωση για την τοποθέτηση εμπορευμάτων σε ευδιάκριτα σημεία καταστημάτων και άλλες πρόσθετες επιβαρύνσεις κ.λπ.

Οι αθέμιτες εμπορικές πρακτικές στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό και μπορεί να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στο σύνολο της οικονομίας της Ένωσης καθώς οι μικρομεσαίες αγροτικές επιχειρήσεις δυσκολεύονται να επενδύσουν, να αναπτυχθούν/εξελιχθούν και να καινοτομήσουν.

Το αποτέλεσμα είναι ότι:

1. το μερίδιο της γεωργικής προστιθέμενης αξίας της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων που επιστρέφει στους αγρότες να χαρακτηρίζεται από συνεχή μείωση, σε αντίθεση με την σταθερή αύξηση κερδών για άλλους κρίκους της αλυσίδας, όπως τους μεταποιητές, τους χονδρέμπορους, τους έμπορους λιανικής πώλησης και
2. οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις όπως έχουν χαρακτηριστεί οι γεωργικές εκμεταλλεύσεις να απολαμβάνουν χαμηλότερα έσοδα από τα αναμενόμενα.

Υπάρχει αντίθεση επομένως με έναν από τους βασικούς στόχους της ΚΑΠ που είναι η διασφάλιση δίκαιων εισοδημάτων για τους αγρότες.

Η λειτουργία της αλυσίδας εφοδιασμού των τροφίμων έχει στρατηγική σημασία για την ανάπτυξη και τη βιωσιμότητα της ενιαίας αγοράς.

Επίσης ο γεωργικός τομέας αποτελεί το μεγαλύτερο εργοδότη στην Ένωση. Στη γεωργία και στους συναφείς τομείς γύρω από  αυτή απασχολούνται περίπου 44 εκατομμύρια άνθρωποι. Επομένως είναι υποχρέωση η προσπάθεια επίτευξης ενός καλύτερου και πιο φιλικού εμπορικού περιβάλλοντος για όλους τους εμπλεκόμενους και ιδιαίτερα τους αγρότες.

Για τους παραπάνω λόγους, αλλά και κατόπιν πιέσεων από τα κράτη μέλη (ανάμεσά τους και η Ελλάδα), ο Επίτροπος Γεωργίας πρόκειται να ανακοινώσει το προσεχές διάστημα (Απρίλιο ή Μάιο) νομοθετική πρόταση η οποία θα αποτελέσει την οριζόντια προσέγγιση για τη δίκαιη λειτουργία  της αλυσίδας εφοδιασμού προκειμένου να δοθεί η δυνατότητα στους αγρότες να αξιοποιήσουν την ενιαία αγορά και να επωφελούνται από το μερίδιο της προστιθέμενης αξίας που τους αναλογεί.

Την παρούσα περίοδο διενεργείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η απαραίτητη μελέτη επιπτώσεων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι βήματα προς αυτή την κατεύθυνση έχουν γίνει και στην Ελλάδα με τον πρόσφατο νόμο 4492/2017 (ΦΕΚ Α΄156) που ψηφίστηκε τον περασμένο Οκτώβριο. Ο νόμος αυτός αφορά στη «Διακίνηση και εμπορία νωπών και ευαλλοίωτων αγροτικών προϊόντων και άλλες διατάξεις» και περιλαμβάνει δυο πολύ σημαντικές διατάξεις.

Η πρώτη αφορά στην από 1.1.2018 υποχρέωση του εμπόρου νωπών και ευαλλοίωτων αγροτικών προϊόντων ο οποίος πραγματοποιεί εμπορική συναλλαγή με αγρότη/παραγωγό που εκδίδει τιμολόγιο, να εξοφλεί το τιμολόγιο αυτό εντός 60 ημερών από την έκδοσή του, αποκλειόμενης κάθε αντίθετης συμφωνίας μεταξύ των μερών. Με αυτή τη διάταξη γίνεται προσπάθεια να αντιμετωπιστούν οι καθυστερήσεις πληρωμών ιδιαίτερα των νωπών και ευαλλοίωτων τροφίμων που λόγω της φύσης των προϊόντων αυτών η εμπορία τους πραγματοποιείται με μεγάλη ταχύτητα και μάλιστα με άμεση πληρωμή της αξίας τους από τον καταναλωτή.

Η δεύτερη αφορά στην υποχρεωτική επισήμανση της προέλευσης του γάλακτος, καθώς και του γάλακτος ως συστατικού στα γαλακτοκομικά προϊόντα, η οποία περιλαμβάνει πολύ  σημαντικά στοιχεία όπως τη χώρα όπου παράγεται το γάλα, τη χώρα επεξεργασίας και τη χώρα συσκευασίας του γάλακτος. Η διάταξη αυτή έχει στόχο να προστατεύσει τα συμφέροντα των Ελλήνων κτηνοτρόφων που δραστηριοποιούνται στην παραγωγή γάλακτος, συμβάλλοντας στην διασφάλιση της ποιότητας των ελληνικών γαλακτοκομικών και τυροκομικών προϊόντων απέναντι σε πρακτικές αθέμιτου ανταγωνισμού και παράλληλα να δώσει ώθηση στην ελληνική παραγωγή και συνολικά στην εθνική οικονομία.

Δημοσιεύτηκε στις 5 Φεβρουαρίου, 2018