Ως εξαιρετική και εξόχως ενδιαφέρουσα κρίθηκε από τους παρευρισκόμενους η εκδήλωση που έλαβε χώρα την Τετάρτη 5 Οκτώβριου 2016 και ώρα 19.30΄ στην φιλόξενη αίθουσα του Δημοτικού Συμβούλιου του Δήμου Πέλλας με την παρουσίαση του νέου βιβλίου του Ιωάννη Ανδρεάδη, πληρεξούσιου υπουργού Α΄ επί τιμή : «Ιστορία των Βαλκανικών Πολέμων. Διπλωματικά Δρώμενα».
Η εκδήλωση παρουσιάστηκε ως συνεργασία της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Γιαννιτσών «Ο Φίλιππος» και της ΔΗ.ΚΕ.Π.Α. Πέλλας. Προλόγισαν: ο Δήμαρχος Πέλλας Γρηγόριος Στάμκος, ο πρόεδρος της Ι.Λ.Ε. Κωνσταντίνος Κάμτσης και ο Βασίλειος Πόπτσης μέλος του Δ.Σ. της Ι.Λ.Ε.
Την δε έξοχη από πολλές απόψεις βιβλιοπαρουσίαση προσέφεραν στο φιλίστορο κοινό της περιοχής μας οι:
α. Νικόλαος Ιντζεσίλογλου, καθηγητής στον τομέα Ιστορίας, Φιλοσοφίας και Κοινωνιολογίας του Δικαίου του Α.Π.Θ. και
β. Σπυρίδων Σφέτας, αναπληρωτής καθηγητής Βαλκανικής Ιστορίας του Α.Π.Θ.
Το πολυσέλιδο βιβλίο του ιστορικού συγγραφέα, και πρέσβη επί πολλών ετών, είναι συγκινητικά αφιερωμένο στους 16 αξιωματικούς και 178 οπλίτες που έπεσαν νεκροί στην διήμερη φονική μάχη των Γιαννιτσών 19/20-10-1912 και η οποία άνοιξε ουσιαστικά τον δρόμο για την απελευθέρωση της Μακεδονικής πρωτεύουσας, της Θεσσαλονίκης δηλαδή, από τον φρικώδη ζυγό των Οθωμανών κατακτητών. Αποτελεί δε πόνημα ενδελεχούς έρευνας και μακροχρόνιας αναζήτησης σε ιστορικά αρχεία του ελληνικού κράτους, σε βιβλιοθήκες και αρχεία της Βουλγαρίας, Γαλλίας και άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Παρουσιάζει δε όχι μόνο τα ιστορικά γεγονότα της κρίσιμης περιόδου των 2 βαλκανικών πολέμων, αλλά αποτελεί μια εμπεριστατωμένη και λεπτομερής παράθεση συγκρούσεων πολεμικών, διεργασιών διπλωματικών, συμφωνιών πολιτικών και αντιπαραθέσεων ιστορικών. Το κείμενο ευσύνοπτο, προσιτό και εμπεριστατωμένο εισάγει αμέσως τον αναγνώστη στην ουσία των πραγμάτων. Η γενικότερη, στις ημέρες μας, αναστάτωση στον ευαίσθητο γεωγραφικό χώρο των Βαλκανίων και της σημερινής Μικράς Ασίας με τα αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα και τις επιθυμίες κρατών και λαών μας φέρνουν στο νου την ταραγμένη περίοδο πριν την έναρξη των Βαλκανικών Πολέμων του 1912-13.
Η πραξικοπηματική προσάρτηση της Ανατολικής Ρωμυλίας από τους Βούλγαρους το 1885, ο ατυχής για την Ελλάδα Ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897, ο Μακεδονικός Αγώνας στην κορύφωσή του 1904-08, ο αγώνας των Βορειοηπειρωτών για ένωση με την υπόλοιπη Ελλάδα, το κίνημα των Νεότουρκων το 1908, η στρατιωτική επανάσταση στου Γουδή της Αθήνας το 1909 κ.ά, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στις πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές, διπλωματικές και τέλος πολεμικές εξελίξεις στον ευαίσθητο χώρο των Βαλκανίων. Το πολύπλοκο διπλωματικό παρασκήνιο με την εμπλοκή των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής δημιούργησε συμμαχίες, προστασίες ή και δημιούργησε νεοπαγή κράτη όπως η Αλβανία χάρη στους ισχυρούς παράγοντες της εποχής: την Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία και το Ιταλικό Βασίλειο. Ο Ρωσικός παράγοντας, καθώς και η Βρετανία με την Γαλλία αναμείχθηκαν σε όλες σχεδόν τις εξελίξεις, που ήταν ραγδαίες και επηρέασαν πολλαπλώς.
Τα γεγονότα γοργά διαδέχονται το ένα το άλλο. Η συμμαχία Σερβίας, Βουλγαρίας και Μαυροβούνιου το 1912 εναντίον της παραπαίουσας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας προς στιγμήν φαίνεται να αφήνει έξω το Ελλαδικό Βασίλειο. Με κατάλληλους διπλωματικούς χειρισμούς η Ελλάδα του Ελευθέριου Βενιζέλου εισέρχεται στον μεγάλο απελευθερωτικό πόλεμο, δίχως να εξασφαλίσουμε κάτι ουσιαστικό από τα - μελλοντικά - απελευθερωμένα εδάφη. Η έκβαση του πόλεμου θα έκρινε σχεδόν τα πάντα. Οι στρατιωτικές επιτυχίες των Ελλήνων υπό την στιβαρή και γενναία ηγεσία του διάδοχου Κωνσταντίνου εκπλήσσουν τους πάντες, και τούτο γιατί δεν θεωρείται η χώρα ως αξιόπιστος στρατιωτικός εταίρος. Η δε, όμως, απαράδεκτη εγκατάλειψη των βορειοηπειρωτών από τον Ε. Βενιζέλο προς όφελος των νησιών του Αιγαίου γέμισε με δικαιολογημένη πίκρα τους αδελφούς μας. Ο πρώτος Βαλκανικός Πόλεμος στεφανώνει με δάφνες δόξας τους 4 βαλκανικούς λαούς. Η απαίτηση όμως των Βουλγάρων πάνω στη Μακεδονική γη, γίνεται αφορμή για τον Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο. Οι Σέρβοι αμυντικά, οι Ρουμάνοι από βορά στην Δοβρουτσά, οι Έλληνες στην Ανατολική Μακεδονία αλλά και οι Τούρκοι στην Ανατολική Θράκη διευρύνουν τα σύνορά τους κατά της Βουλγαρίας, η οποία και τιμωρείται για την απληστία της. Ο Ελληνικός στρατός με πολλές θυσίες φτάνει από νότο στα στενά της Κρέσνας και ο Ρουμανικός έξω από την Σόφια. Στην Συνθήκη του Βουκουρεστίου το 1913 επανακαθορίζονται τα σύνορα των Βαλκανίων. Η ομόνοια και η σύμπνοια των Ελλήνων φέρνει αποτέλεσμα και η Ελλάδα φτάνει έως τον Νέστο ποταμό, σχεδόν διπλασιάζοντας έκταση και πληθυσμό.
Παραμονές, όμως, του Πρώτου Παγκόσμιου Πόλεμου 1914-18 η Νεοτουρκική ηγεσία Εμβέρ, Τααλάτ, Τζεμάλ κλπ. ξεκινάει συστηματικούς διωγμούς εναντίον κυρίως των Ρωμιών, που σταδιακά μεταβάλλονται σε γενοκτονία στον Πόντο και την υπόλοιπη Μικρά Ασία. Ήδη οι Αρμένιοι, Χριστιανοί και αυτοί, γενοκτονήθηκαν από τα τέλη του 19ου αι. με τραγική κορύφωση το έτος 1915. Οι Ασσύριοι υπέφεραν τα πάνδεινα. Ο σκεπτικισμός της Εκκλησίας για το νεοτουρκικό κίνημα του 1909 και την παραχώρηση -δήθεν- συντάγματος από την επίσημη Τουρκία στους υπόδουλους λαούς επαληθεύεται. Το ίδιο δυστυχώς δικαιώνεται και η διορατικότητα του Οικουμενικού Πατριάρχη Ιωακείμ Γ΄ που με έκδηλη ανησυχία παρακολουθεί τα τεκταινόμενα, που τελικά αποβαίνουν εις βάρος του Ελληνισμού γενικότερα. Οι εκφοβισμοί, οι μαζικοί εξισλαμισμοί, οι αρπαγές περιουσιών, οι εκτοπίσεις στην ενδοχώρα σταδιακά αποδυναμώνουν και εξολοθρεύουν τους Ελληνικούς πληθυσμούς.
Στον Α΄ Π.Π. συγκρούστηκαν οι Κεντρικές Αυτοκρατορίες η Γερμανική και η Αυστροουγγρική με σύμμαχους του Βούλγαρους και τους Οθωμανούς Τούρκους εναντίον της Αντάντ (συνεννόηση): Βρετανία, Γαλλία, Ιταλία, Ρωσική Τσαρική Αυτοκρατορία, Ελλάδα, Σερβία και αργότερα Η.Π.Α και Ιαπωνία. Χάθηκαν άνθρωποι, πόροι, εγκαταστάσεις κλπ. Η ζημίες είναι τεράστιες. Η Ελλάδα από καλύτερη πλέον διπλωματική θέση διεκδικεί τα ιστορικά και εθνικά της δίκαια στην Ανατολική Θράκη, την Μικρά Ασία και στον Πόντο όπου ζουν και δημιουργούν ιστορία, περιουσίες και πολιτισμό χιλιάδες Ρωμιοί, οι οποίοι προσμένουν την υλοποίηση της «Μεγάλης Ιδέας».
Η ιστορία έχει συνέχεια και άρρηκτη ενότητα: παρελθόν, παρόν και μέλλον. Σήμερα σε μια περίοδο γενικότερης κρίσης οικονομικής, πνευματικής, κοινωνικής, αλλά κυρίως ηθικής, εφτάσαμε στο έσχατο σημείο κατάπτωσής μας ως γένος. Καταντήσαμε πλέον να μην ενδιαφερόμαστε για τα εθνικά θέματα. Μας πιέζουν να σκεφτόμαστε μόνον τον στενό ατομικισμό μας και να ενθαρρύνουμε την φιλαυτία μας. Είναι ενταγμένο και αυτό μέσα στο γνωστό πλαίσιο αφελληνισμού. Ό,τι – όμως- εμείς ως Νεοέλληνες αποδομούμε συστηματικά από την ιστορική μας μνήμη, οι άλλοι βαλκάνιοι γείτονες οικοδομούν σιγά-σιγά. Τα γεγονότα θα μας τιμωρήσουν για την απάθεια και την αδιαφορία μας. Ίσως να υπάρχει ελπίδα, αλλά φως δεν διακρίνεται –προς το παρόν- από πουθενά. Απογοήτευση και απελπισία κυριαρχεί και ανοίγονται και άλλα «κλειστά» θέματα και μέτωπα με τους γείτονες μας που ισχυροποιούνται δημογραφικά, οικονομικά, διπλωματικά και στρατιωτικά. Καλόν είναι να θυμόμαστε ότι πολλοί είναι οι σημερινοί Τούρκοι που κατάγονται από εξισλαμισμένους Έλληνες και ως εκ τούτου ρέει μέσα τους ρωμέικο αίμα. Άσχετα αν οι περισσότεροι από αυτούς το αποκρύπτουν ή διστάζουν να το ομολογήσουν.
Το παρόν εξαιρετικό βιβλίο αποτελεί πολύτιμο βοήθημα, αφορμή για περαιτέρω έρευνα και ευκαιρία για γόνιμο προβληματισμό. Αξίζει να διαβαστεί από όλους και να διαδοθεί παντού. Τέτοιες εκδόσεις ενισχύουν την εθνική αυτογνωσία και προάγουν τον πραγματικό πατριωτισμό. Συνδυάζουν δε την ιστορική αλήθεια με την αίσθηση του κοινού αγώνα. Αξίζουν θερμά λοιπόν συγχαρητήρια στον συγγραφέα, γιατί παραδίδει στο κοινό ένα εκδοτικό αριστούργημα.
Λάζαρος Η. Κενανίδης
θεολόγος, διδάκτορας Α.Π.Θ.
μέλος Δ.Σ. της ΙΛΕΓ «Ο Φίλιππος»
δντής 2ου Γυμνάσιου Γιαννιτσών «Κύριλλος και Μεθόδιος»
Η επόμενη εκδήλωση του Ανοικτού Λαϊκού Πανεπιστημίου Γιαννιτσών, προγραμματίσθηκε για την Δευτέρα 17 Οκτωβρίου 2016 και ώρα 19.30' στην αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου στα Γιαννιτσά με ομιλητή τον κ. Βασίλειο Νικόλτσο, Δ/ντή του Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, Ιστορικό, Συγγραφέα, Συλλέκτη και θέμα: "Εικόνες και μνήμες από το έπος 1940-41 ανακαλούνται"
Δημοσιεύτηκε στις 7 Οκτωβρίου, 2016
