ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ
ΘΑ ΥΠΑΡΞΕΙ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΣ ΠΥΛΩΝΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΚΑΠ;
της Θεοδώρας Τζάκρη
Το ζήτημα της διαχείρισης του κινδύνου στη γεωργία δεν είναι κάτι καινούριο. Οι συζητήσεις για το θέμα αυτό έχουν ξεκινήσει από το 2001. Στο πλαίσιο δε των συζητήσεων για τη μελλοντική ΚΑΠ μετά το 2020, αποτέλεσε στοχευμένη συζήτηση στο άτυπο Συμβούλιο Υπουργών Γεωργίας στο Ταλίν.
Αιτία είναι οι πρόσφατες κρίσεις στον γαλακτοκομικό τομέα, τον τομέα του χοίρειου κρέατος και των οπωροκηπευτικών, οι οποίες έχουν πυροδοτήσει πολλές συζητήσεις για την ανθεκτικότητα του γεωργικού τομέα και τη δυνατότητά του να μπορεί να τις ξεπεράσει.
Ας δούμε όμως ποια είναι στην πράξη τα εργαλεία της ΚΑΠ που έχουν στη διάθεσή τους οι γεωργοί προκειμένου να μπορούν να αντιμετωπίζουν κρίσεις και κινδύνους κατά την άσκηση του επαγγέλματός τους.
Οι άμεσες ενισχύσεις, οι οποίες για την περίοδο 2014-2020 αντιπροσωπεύουν το 75% του προϋπολογισμού της ΚΑΠ (*), χορηγούνται απευθείας στους γεωργούς εξασφαλίζοντάς τους ένα δίχτυ ασφαλείας αναφορικά με το εισόδημά τους. Ο σταθεροποιητικός ρόλος τους δε στο γεωργικό εισόδημα αυξάνεται καθώς αυξάνεται το μερίδιο των άμεσων ενισχύσεων στα συνολικά έσοδα της γεωργικής εκμετάλλευσης.
Η διαχείριση των κρίσεων στον τομέα των οπωροκηπευτικών και του αμπελοοινικού τομέα.
Το αποθεματικό κρίσης των 400 εκατομμυρίων ευρώ/έτος μέχρι το 2020.
Άλλα εργαλεία διαχείρισης του κινδύνου είναι αυτά του δεύτερου πυλώνα της ΚΑΠ και συγκεκριμένα του μέτρου 17:
Στη βάση της αποκτηθείσας εμπειρίας πρέπει να παραδεχτούμε ότι:
Οι άμεσες ενισχύσεις είναι πολύ σημαντικές για τους γεωργούς και εκλαμβάνονται από την πλειονότητα των γεωργών ως συμπλήρωμα του μικρού σχετικά εισοδήματός τους και όχι ως εργαλείο διαχείρισης κινδύνου.
Η διαχείριση των κρίσεων στον πρώτο πυλώνα μέσα από τα επιχειρησιακά προγράμματα των Οργανώσεων Παραγωγών οπωροκηπευτικών αλλά και μέσα από τα προγράμματα στήριξης του αμπελοοινικού τομέα έχει χρησιμοποιηθεί ελάχιστα.
Η χρήση του αποθεματικού κρίσης των 400 εκ. € ανά έτος αποδείχτηκε αδύνατη.
Τα εργαλεία διαχείρισης κινδύνου του δεύτερου πυλώνα και ειδικότερα η υλοποίηση του μέτρου 17, αποδεικνύεται μέχρι σήμερα από «πολύ χαμηλή έως μηδαμινή». Η διαφαινόμενη δε προτίμηση κυρίως του υπομέτρου 17.1 για την ασφάλιση έναντι φυσικών καταστροφών σε σχέση με τα υπομέτρα 17.2 και 17.3, δηλαδή τα αμοιβαία κεφάλαια και τα εργαλεία σταθεροποίησης του εισοδήματος, αντίστοιχα, δεν αλλάζουν τη συνολική εικόνα της κατάστασης.
Στο ελληνικό Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020 δεν έχει προβλεφθεί καθόλου η εφαρμογή του μέτρου 17 λόγω μη ωριμότητάς του.
Αυτό δείχνει ότι η υλοποίηση αυτών των εργαλείων, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη, εξακολουθεί να είναι πολύ περιορισμένη γεγονός που δείχνει ότι ο τρόπος με τον οποίο σχεδιάστηκαν είναι προβληματικός.
Είναι εμφανές ότι:
Οι άμεσες ενισχύσεις αποδείχτηκε ότι παίζουν τον πολύ σημαντικό ρόλο του αναγκαίου συμπληρώματος του ήδη χαμηλού γεωργικού εισοδήματος. Σε αυτή τη βάση πρέπει να λάβουν χώρα οι συζητήσεις για την ΚΑΠ μετά το 2020 και να σταματήσουν οι όποιες συζητήσεις για περικοπή του προϋπολογισμού τους ή συγχρηματοδότησή τους από εθνικούς πόρους.
Τα εργαλεία διαχείρισης κινδύνου τόσο του πρώτου όσο και του δεύτερου πυλώνα της ΚΑΠ υποεκτελούνται διότι είναι προφανές ότι η υλοποίησή τους είναι δύσκολη και γιατί η απαιτούμενη συγχρηματοδότηση είναι ιδιαίτερα δύσκολη σε περιόδους δημοσιονομικών περιορισμών.
Η αναθεώρηση της εργαλειοθήκης έναντι κινδύνων φαίνεται να είναι αναγκαία. Στο σχεδιασμό αυτής της εργαλειοθήκης είναι απαραίτητο να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες και τα προβλήματα των κρατών μελών και κυρίως αυτών που λειτουργούν στην περιφέρεια.
Εξίσου σημαντικό και αναγκαίο για την περίοδο μετά το 2020 είναι η διατήρηση του προϋπολογισμού της ΚΑΠ καθώς και των άμεσων ενισχύσεων των γεωργών. Μόνο έτσι θα μπορούν να επιτευχθούν οι στόχοι της ΚΑΠ που μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν:
(*) Για την περίοδο 2014-2020 θα δαπανηθούν συνολικά στη γεωργία περίπου 373 δις €, ενώ περίπου 95 δις € από αυτά θα οδηγηθούν σε δράσεις για την Αγροτική Ανάπτυξη.A
Δημοσιεύτηκε στις 30 Οκτωβρίου, 2017
