Ασφυκτικά γεμάτη ήταν η φιλόξενη αίθουσα του Δημοτικού Συμβούλιου του Δήμου Πέλλας την Δευτέρα 14-5-2018 στην 16η εκδήλωση του Ανοικτού Λαϊκού Πανεπιστήμιου της 22ηςπερίοδου του έτους 2017-18. Το Α.Λ.Π. είναι μια αξιόλογη δράση της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Γιαννιτσών «Ο Φίλιππος» που υλοποιείται σε αγαστή συνεργασία με την ΔΗΚΕΠΑ Πέλλας.
Το κοινό που κατέκλυσε την αίθουσα, παρακολούθησε την σύντομη εισαγωγή του Παντελή Νίγδελη, καθηγητή της Ιστορίας στην Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης και άκουσε με ενδιαφέρον και απόλαυσε τον πυκνό, εμπεριστατωμένο και επιστημονικά κατοχυρωμένο λόγο του Άγγελου Χανιώτη, καθηγητή αρχαίας ιστορίας και κλασσικών σπουδών του Ινστιτούτου Προηγμένων Μελετών στο Πρίνστον της Νέας Υερσέης στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Τίτλος της εξαιρετικής ομιλίας του τελευταίου: «Ο Μέγας Αλέξανδρος μέσα από τα κείμενά του». Τους δύο εξαιρετικούς επιστήμονες παρουσίασε στο πυκνό ακροατήριο ο Λάζαρος Κενανίδης, μέλος του Δ.Σ. της Ι.Λ.Ε. Γιαννιτσών «Ο Φίλιππος» και υπεύθυνος του Α.Λ.Π.
Σύντομους χαιρετισμούς και το θερμό καλωσόρισμα στους καλεσμένους απηύθυναν ο Απόστολος Φάκας, πρόεδρος της ΔΗΚΕΠΑ Πέλλας, καθώς και ο Κωνσταντίνος Κάμτσης πρόεδρος της Ι.Λ.Ε.Γιαννιτσών «Ο Φίλιππος».
Έχουμε συνηθίσει να μιλάμε, όταν αναφερόμαστε στον Μέγα Αλέξανδρο, για έναν τολμηρό στρατηλάτη και έναν ριψοκίνδυνο πολεμιστή που νίκησε τους αντιπάλους του και επέβαλε την ισχύ του. Η αλήθεια έτσι δεν είναι ολοκληρωμένη και ετούτο γιατί υπάρχουν σειρά κειμένων που σκιαγραφούν και εμπλουτίζουν την προσωπικότητά του. Αυτά τα κείμενα ομιλούν για τον Αλέξανδρο, αποκαλύπτουν τον χαρακτήρα και τις πεποιθήσεις του, αλλά δεν γράφτηκαν από τον ίδιο τον βασιλέα της Μακεδονίας.
Ο Αλέξανδρος μέσα από τα κείμενά του; Τι είναι τα κείμενά του; Στις παραστάσεις και τα γλυπτά όπου απεικονίζεται όταν κοιτάει ψηλά και ατενίζει το βλέμμα του προς τα πάνω εμφανίζεται σκεφτικός και προβληματισμένος. Όταν δε κοιτάζει προς τα κάτω, κτυπάει τον αντίπαλό του.
Ο Αλέξανδρος είχε ευτυχήσει να έχει ως διδάσκαλό του στο Νυμφαίο της Ημαθίας τον Αριστοτέλη τον Μακεδόνα. Εκεί διδάχθηκε μουσική, ρητορική, ποίηση, πολιτική θεωρία κλπ. Είχε φροντίσει για αυτό ο ίδιος ο πατέρας του ο Φίλιππος. Ο νεαρός Αλέξανδρος είχε αντιγράψει κείμενα της Ιλιάδας-κι όχι της Οδύσσειας- ήταν δηλαδή γραφέας και όχι συγγραφέας. Τα κείμενα αυτά τα είχε πάντα στο προσκεφάλι του δίπλα στο σπαθί του.
Κείμενα σχετικά με τον Αλέξανδρο - και όχι γραμμένα από τον ίδιο - ήταν : εφημερίδες, σημειώματα με οδηγίες, επιστολές σε πόλεις, επιγράμματα, αναθηματικές αφιερώσεις, λόγοι, αποφθέγματα κ.ά. Αποδίδονται μεν στον Αλέξανδρο, αλλά γράφτηκαν από γραμματείς του. Οι «βασιλικές εφημερίδες» περιέγραφαν λεπτομερώς τις πολεμικές κινήσεις και δράσεις του Μακεδόνα βασιλέα. Στα σημειώματα με οδηγίες συγκαταλέγεται κείμενο (που δεν σώζεται ) σχετικό με τον Ηφαιστίωνα που εστάλη στο νησί Φάρος της Αλεξάνδρειας. Στις επιστολές σε πόλεις, σώζονται 4 κείμενα (τα δύο σώζονται σε καλύτερη κατάσταση) προς Χίους και Πριηνείς (από την Πριήνη της Μικράς Ασίας). Στα δε επιγράμματα εντάσσονται κείμενα με ποίηση και μουσική (αν και δεν διακρίθηκε ιδιαίτερα σε αυτόν τον τομέα). Αναφέρει δε ο Αρριανός σχετικά: «Αφιέρωσε ο Αλέξανδρος στον Ηρακλή το πλοίο των Τυρίων - το αφιερωμένο στον Ηρακλή - και το οποίο κυρίευσε». Δυστυχώς το κείμενο δεν σώζεται. Στις αναθηματικές αφιερώσεις συμπεριλαμβάνονται κείμενα τα οποία δεν υπερβαίνουν τις 13 λέξεις. Στους λόγους εντάσσονται κείμενα που σε τακτά χρονικά διαστήματα εκφωνούσε για να ενθαρρύνει τουςστρατιώτες του, παραμονές μαχών ή και σε άλλες περιπτώσεις.
Χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα από την αρχαία ελληνική ιστορία όπου στον Κλεισθένη, τον ιδρυτή της Αθηναϊκής δημοκρατίας, ενώ του αποδίδονται κείμενα που ο ίδιος δεν έγραψε τίποτε! Κάτι παρόμοιο συνέβη και με τον Αθηναίο Περικλή, για τον οποίο δεν έχουμε τίποτε αυθεντικά δικό του!
Υφίσταται μια επιστολή που εστάλη από τον Αλέξανδρο στον Δαρείο μετά την νικηφόρα για αυτόν μάχη της Ισσού (333 π. Χ.) και σε αυτήν απαντάει στην πρόταση του Δαρείου να παντρευτεί την κόρη του, να του δοθεί η τεράστια περιοχή δυτικά του Ευφράτη ποταμού και να είναι από τούδε φίλος και σύμμαχός του. Η επιστολή-απάντηση του Αλέξανδρου (δίχως βεβαίως να είναι γραμμένη από τον ίδιο), είναι διατυπωμένη έτσι ώστε να απηχεί το ύφος και το στυλ του μεγάλου στρατηλάτη. Η δε απάντησή του είναι αρνητική, επειδή όσα του προτείνει ο Πέρσης αυτοκράτορας, ανήκουν πλέον στον νικητή, στον ίδιο τον Αλέξανδρο.
Σε κείμενο του Αρριανού, ιστορικού της εποχής, αναφέρεται κείμενο που αποδίδεται στον Αλέξανδρο: «Οι δικοί σας οι πρόγονοι (οι Πέρσες δηλ.) ήρθαν στην Ελλάδα, κατέστρεψαν πόλεις και ιερά, εξανδραπόδισαν κατοίκους» κλπ. Σε ένα άλλο κείμενο αναφέρεται: «Αλέξανδρος ο Φιλίππου και οι Έλληνες, πλην Λακεδαιμονίων.......» . Αξίζει να σημειωθεί, άλλη μια φορά, πως το κείμενο δεν είναι αυθεντικό. Άλλη μια σημαντικότατη ομιλία ήταν εκείνη που εκφωνήθηκε παραμονές της μάχης στην Ισσό.
Ιδιαίτερης ιστορικής, αλλά και συναισθηματικής σημασίας - λοιπόν - είναι η ομιλία του Αλέξανδρου στα Σούσα το έτος 324 π.Χ. Είχε απωλέσει πλέον τα 2/3 περίπου του στρατού του σε μάχες, αλλά κυρίως στις αχανείς αφιλόξενες ερήμους, οροσειρές, κακουχίες κλπ. που συνάντησαν στην διαδρομή της επιστροφής του. Απευθύνθηκε και μίλησε στους βετεράνους, πλέον, και κουρασμένους πολεμιστές του οι οποίοι επιθυμούσαν διακαώς να επιστρέψουν στην Μακεδονία, στις ιδιαίτερες πατρίδες του. Αναφέρει σχετικά ο Αρριανός ότι ο ανίκητος στρατηλάτης, πεισμωμένος και θυμωμένος κλείστηκε στην σκηνή του και δεν μιλούσε με κανέναν. Κάτι παρόμοιο, κάτω από άλλες συγκυρίες, είχε συμβεί και με τον Αχιλλέα στην Ιλιάδα.
Σε μια άλλη επιστολή αντί του καθιερωμένου «..από Διός άρχεσθαι....» ο Αλέξανδρος «γράφει»: «Από Φιλίππου άρχεσθαι....». Ο Φίλιππος εξέχουσα φυσιογνωμία της εποχής του ανέδειξε την Βεργίνα σε ονομαστή πόλη, ενώ παραλλήλως διεύρυνε, στόλισε και κατέστησε την Πέλλα μεγάλη και πλούσια πόλη μετατρέποντας την πρωτεύουσα της Μακεδονίας σε σημαντικότατη πόλη, εφάμιλλη των Αθηνών. Μεγάλωσε την χώρα του, οργάνωσε τον στρατό, αντιμετώπισε αποτελεσματικά τους εχθρικούς γειτονικούς λαούς και συνήψε αρκετές συμμαχίες. Οι διπλωματικές ικανότητές του είναι γνωστές σε όλους: σύγχρονους και μεταγενέστερους. Υλοποίησε το όραμα της συνένωσης των Πανελλήνων σε μια κοινή ηγεσία.
Η δολοφονία του βασιλιά της Μακεδονίας ανέβαλε την στρατιωτική επέμβαση για τιμωρία των Περσών που εισέβαλαν πριν χρόνια σε ελληνικές πόλεις στην Ελλάδα και Μικρά Ασία. Το σχέδιο πραγματοποιήθηκε από τον τολμηρό και ριψοκίνδυνο στρατηλάτη και γιο του Αλέξανδρο Γ΄ τον επονομαζόμενο και Μέγα. Ο τελευταίος τίτλος θα μπορούσε άνετα να δοθεί και στον ευφυέστατο, δραστήριο και ικανότατο διπλωμάτη Φίλιππο.
Ο Αλέξανδρος είχε την καταπληκτική ικανότητα να συναρπάζει και να γοητεύει τους στρατιώτες του. «είναι αυτός που τους πήρε άσημους γεωργούς, κτηνοτρόφους κλπ και τους μετέτρεψε από απλούς ανθρώπους σε κοσμοπολίτες και οικουμενικούς ανθρώπους». Ο ίδιος έδωσε δώρα στους στρατιώτες που θα αναχωρούσαν για την Μακεδονία. Ο ίδιος κράτησε μαζί του απλά ρούχα, χιτώνα και ιμάτιο.
Στα κείμενα που σώζονται ακόμη, μας περιγράφουν έναν άνδρα γενναίο, αποφασιστικό και τολμηρό πολεμιστή. Ποτέ του δεν δείλιασε και οι υπήκοοί του Έλληνες και αλλοδαποί, όχι λίγες φορές, εκδήλωσαν αισθήματα αλληλεγγύης προς το πρόσωπό του. Είχε την ικανότητα να γοητεύει και να συναρπάζει τους πολεμιστές που βρισκόταν κάτω από τις διαταγές του. Οι πόλεις που ίδρυσε, όπως η Αλεξάνδρεια στην Αίγυπτο και η Κανδαχάρη (Αλεξάνδρεια Αραχωτών. Σήμερα: Κανταχάρ Αφγανιστάν ) είναι δικά του επιτεύγματα.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό κείμενο είναι αυτό που σώζεται και εκτίθεται στο Βρετανικό Μουσείο : « Εκ μέρους βασιλέως Αλέξανδρου ... όσοι είναι Έλληνες, στις κυριευμένες και απελευθερωμένες πόλεις, να είναι στο εξής αυτόνομοι και ελεύθεροι. Οι δε πόλεις να είναι αφρούρητες ».
Σε άλλο κείμενο που αναφέρεται στον Αλέξανδρο και απευθύνεται σε Χίους και στο αρχαίο μαντείο της Χίου: «όλοι οι εξόριστοι να επιστρέψουν και να επανασυνδεθούν με τους δικούς ανθρώπους. Ως πολίτευμα προκρίνεται η Δημοκρατία. Όσοι δε πρόδωσαν την πόλη τους και διέφυγαν σε άλλη πόλη θα δικαστούν και θα καταδικαστούν από το συνέδριο των Ελλήνων που θα συγκροτηθεί». Η δε κατάσταση θα διαμορφωθεί ως εξής: «αφρούρητες πόλεις, αλλά και εμπέδωση του αισθήματος της ασφάλειας για τους Μακεδόνες.
Επίσης αξιοσημείωτο είναι το κείμενο, που γράφτηκε το 334 π.Χ. και εστάλη στην Αθήνα: «Αλέξανδρος Φιλίππου και οι Έλληνες πλην Λακεδαιμονίων....». Από την Πριήνη και το έτος 334 π.Χ. προέρχεται η επιγραφή: «Βασιλεύς Αλέξανδρος ανέθηκε στον ναό της Αθηνάς Πολιάδος». Ο Ξάνθος αναφέρει: «Αλέξανδρος βασιλεύς ανέθηκεν». Σε άλλο σημείο –στην όαση Μπαχαρίγια- αναφέρεται : «Βασιλεύς Αλέξανδρος Άμμωνι τω πατρί..»
Η διχόνοια, η αίσθηση της αδικίας και ο διχασμός ήταν έντονα και πλήρως εναρμονισμένα στοιχεία στον Έλληνα, όπου γης. Ο Αλέξανδρος, ο μέγας κατακτητής του τότε γνωστού κόσμου επιδίωκε να προχωρήσει κι άλλο. Να δει πως είναι ο περιμετρικός μεγάλος ωκεανός, ο οποίος, όπως πίστευε ο δάσκαλός του ο Αριστοτέλης περιβάλλει όλη την γη. Όλοι δε πίστευαν ότι η γη είναι επίπεδη. Επιθυμούσε σφόδρα να ολοκληρώσει την ένοπλη εξερεύνησή του, την εκστρατεία του στα πέρατα του τότε γνωστού κόσμου .
Η ένδοξη πορεία του μεγάλου Μακεδόνα επάνω στη γη, σταμάτησε απροσδόκητα στις 13 Ιουνίου του 323 π.Χ. Θλίψη και περισυλλογή κατέβαλε τους πάντες. Ουδείς σύγχρονός του αλλά και μεταγενέστερος μπορεί να προδικάζει τι θα είχε συμβεί στην οικουμένη, εάν ο Μέγας Αλέξανδρος βασίλευε και άλλα χρόνια. Αλλά η ιστορία δεν γράφεται με αν.
Ακολούθησαν αρκετές ερωτήσεις από το φιλίστορο κοινό και απαντήθηκαν δεόντως από τον εξαίρετο ομιλητή. Το πολιτιστικό και πνευματικό επίπεδο της περιοχής εξυψώνεται συνεχώς με τέτοιου είδους φιλόδοξες εκδηλώσεις. Η δε συμβολή της Ι.Λ.Ε. Γιαννιτσών θεωρείται καθοριστική και τα αποτελέσματα του εξαιρετικού έργου της είναι ορατά. Οι πολίτες του Δήμου Πέλλας πρόθυμα σπεύδουν και επωφελούνται από αυτόν τον πολιτιστικό πλούτο και είναι έκδηλη η ικανοποίηση, αλλά συνάμα και ο προβληματισμός στο πρόσωπό τους .
[gallery size="full" ids="52623,52624,52625,52626,52627,52628,52629,52630,52631"]
Δημοσιεύτηκε στις 18 Μαΐου, 2018
